Auteur: Karen Vande Wiele

De natuur is bijzonder verrijkend en interessant. Zo is mijn verwondering en respect voor het plantenrijk nog groter geworden na het lezen van het boek ‘Briljant groen’ van Stefano Mancuso en Alessandra Viola.

De auteurs houden een pleidooi voor respect voor het plantenrijk. Niet alleen omdat onze planeet voor zo’n 99% uit plantaardig leven bestaat. Uit onderzoek van de laatste jaren is gebleken dat planten evenwaardig, zoniet zelfs nog meer waardevol gedrag vertonen dan dieren en mensen.  De auteurs geven aan begrippen zoals communicatie, intelligentie en zintuigen een ruimere betekenis om ze op die manier af te toetsen bij planten. Dit levert verrassende inzichten op over het bestaan van planten. Ook al lijken planten op het eerste zicht niet complex en worden ze zelfs bestempeld als ‘levensloos’ door hun onbeweeglijkheid, toch is door de eeuwen heen het idee langzaam aan gegroeid dat planten wel degelijk gevoelige organismen zijn met een sociaal leven en dat ze zich bijzonder vernuftig gedragen.

In de eerste hoofdstukken wordt er stilgestaan bij de rol en de betekenis van het plantenrijk doorheen de geschiedenis. Al zijn er zeker en vast zeer veel lofbetuigingen geuit aan het adres van planten, in het denkpatroon van de Westerse cultuur worden planten eerder als onbeweeglijk en gevoelloos aanzien. Doorheen de geschiedenis is de mens steeds verheven tot het hoogste wezen. Met de komst van Darwin is daar een kentering in gekomen. Deze geniale natuurwetenschapper wist toen al dat planten uiterst verfijnde wezens waren. Al is Darwin het meest gekend voor zijn evolutietheorie, hij was ook een groot botanicus die bijzonder veel werk verricht heeft om betere inzichten te verschaffen in het bestaan van planten.

Hoofdstuk drie, vier en vijf zijn naar mijn mening de interessantste van het boek. Hierin wordt achtereenvolgens ingegaan op de zintuigen, de communicatie en intelligentie van planten.
Door stil te staan bij begrippen als zien, horen, ruiken, voelen wordt het al snel duidelijke dat planten al deze eigenschappen bevatten. Zij het niet op de manier waarop wij dit als mens beschouwen. De auteurs willen aantonen dat om te kunnen zien je niet per se ogen nodig hebt. Op die manier benaderen ze alle zintuigen om zo de vergelijking met planten te kunnen maken. Als we communicatie omschrijven als ‘overdragen van informatie’ dan hoeven planten absoluut niet onder te doen. Er volgt een zeer goede uitleg over hoe planten ondermeer hun vatenstelsel gebruiken, wat ze doen met hun huidmondjes en hoe ze aankijken tegenover hun familie, vrienden en vijanden. Bijzonder opmerkelijk is het aspect van symbiose dat in de natuur zeer vaak voorkomt. Een zeer bijzondere rol is weggelegd voor het wortelstelsel van elke plant. Met als summum van dit stelsel de worteltop. Het laatste hoofdstuk van het boek beschrijft de rol van de worteltop, de veelheid aan worteltoppen waarover een individuele plant beschikt en hoe ze functioneren als een netwerk. Er wordt zelfs een vergelijking gemaakt met de werking en rol van het internet. Het laatste onderdeel van het boek handelt over plantenslaap en hoe de stand van bladeren veranderen als het nacht wordt.

Persoonlijk vond ik dit een zeer leuk en interessant boek. In de eerste plaats omdat het heel eenvoudig geschreven is. Er worden diverse plantentermen heel goed uitgelegd en je kan alles bijzonder goed vatten. Daarnaast is het zo vlot om te lezen dankzij de vele voorbeelden die het boek rijk is.
Een aanrader. In de eerste plaats voor ieder die houdt van planten en voor wie zich nog extra wil verdiepen in het plantenrijk. Maar evenzeer een waardevol pleidooi om diegene die nog enigszins sceptisch staat tegenover het plantenrijk een andere kijk te bieden.

Meer lezen: Briljant groen – De intelligentie van planten door Stefano Mancuso en Alessandra Vioala – 175 pagina’s. Verkrijgbaar in diverse boekhandels.