Auteur: Karen Vande Wiele

In de ban van wildpluk

Op geregelde tijdstippen scholen ook wij ons graag bij. In de eerste plaats omdat we het graag doen, maar tevens om onze kennis die we willen  overbrengen uit te breiden.

Na de weekends  fyto-en aromatherapie van Philippe Gerard hebben we er dit jaar voor gekozen om weer wat meer het buitenleven op te zoeken.

Ik was allang gebeten door de wildpluk reeks van collega Lieve Galle. Na een lange babbel  in de botanische tuin van Gent was ik des te meer overtuigd om deze reeks te volgen.

 

 

De dagindeling van elke lesdag is min of meer  hetzelfde. Maar de inhoud is uiteraard steeds verschillend.  We vertoeven bijzonder veel buiten. Want waar leer je beter over de planten dan op de plaats zelf waar ze groeien en bloeien.  Op elke lesdag bespreken we diverse planten en plantendelen  die op dat moment relevant zijn.  Lieve vertelt uitvoerig wat elke plant of het plantendeel te bieden heeft als voedingsbron en/of ter ondersteuning voor ons lichaam en geest. Alles wordt eenvoudig uitgelegd met veel voorbeelden en leuke verhalen.  ’s Middags wordt ons eigen lunchpakket steeds aangevuld met een eenvoudig gerecht op basis van wat de natuur te bieden heeft. Dat kan een bij voorbeeld een soepje zijn of een heerlijke wilde sla. Steeds voedzaam, eenvoudig en heel lekker. In de namiddag gaan we steeds de slag om een aantal plantenbereidingen te maken. Op die manier krijgen we ook steeds  een stukje kruidenverwerking.

Afgelopen zondag hebben we het ondermeer gehad over de ‘Ribes sanguineum’. Ik was bijzonder gecharmeerd door deze struik. De roze bloemen die er nu op staan ogen niet alleen mooi, ze zijn interessant voor de bijen én ze zijn lekker. Erna levert deze struik bessen op  waar ik ook wel heel benieuwd naar ben. Moet het nu lukken dat ik net een plekje in de tuin heb waar deze echt wel tot zijn recht kan komen? Op het einde van de dag heb ik een stekje meegekregen. Ik koester het enorm. Het staat in een vaasje om over een paar weken hopelijk worteltjes te hebben en dan in een pot te kunnen zetten. Erna krijgt hij dan zijn vaste plek buiten.

Ik bewonder Lieve haar rust, haar zachtheid en haar zeer waardevolle en uitgebreide  kennis die ze op zo’n bevattelijke, aangename manier deelt. Ik ben bijzonder blij en dankbaar haar te hebben leren kennen en deze reeks te kunnen volgen. Ondanks de vertrouwde informatie leer ik  nog steeds nieuwe dingen en krijg ik andere inzichten over diverse planten.  Herhaling en opfrissing kan trouwens geen kwaad. Bovendien triggerde de informatie mijn creativiteit om met de vergaarde kennis weer nieuwe dingen te maken.  En uiteraard deel ik ook graag inzichten en ervaringen met de groep en spring ik graag bij waar Lieve hulp kan gebruiken. Niets mooier om van gelijkgestemde mensen te kunnen leren en elkaar te kunnen bijstaan.

Wie meer wil weten over Lieve en haar reeksen  bezoek dan zeker eens haar website herboristeria

 

Gelderse roos (Viburnum opulus)

Gelderse roos (Viburnum opulus)

 

12 jaar geleden, toen we hier kwamen wonen en ik nog niet zo veel bezig was met de tuin hebben we onze voortuin ingericht met planten zonder echt stil te staan of ze zich er wel goed zouden voelen. Zo hebben we er ondermeer een struik gezet – toen niet wetende wat de exacte naam was – die dus een Gelderse roos bleek te zijn.

De struik heeft het lange tijd goed gedaan in onze voortuin die Zuiders georiënteerd is. Maar de laatste jaren had hij het moeilijk. En dat begrijpen we nu echt ten volle, want deze struik houdt eerder van vochtige grond en een voedingsrijke bodem. Bij de make-over van onze tuin hebben we hem in november, toen de plant in rust was,  uitgegraven en een plek ik de achtertuin gegeven in half schaduw en veel betere grond. En ik zie toch al een paar botjes verschijnen, dus ik hoop dat hij het gered heeft en dat hij nog mooi verder kan bloeien. Want het is een heel mooie struik met prachtige witte bloemen in mei-juni en nadien mooie rode bessen.

De bessen worden door de vogels nauwelijks aangeraakt. Ze blijven erg lang hangen. Dit komt omdat ze niet zo lekker smaken en ook gematigd giftig zijn. Na de vorst zijn de gifstoffen enigszins verminderd en dan zullen vogels die het echt niet meer kunnen houden van de honger er zich wel eens aan wagen.  De plant zelf heeft niets met de rozenfamilie te maken, ook al doet de Nederlandse naam dit vermoeden. Dat komt omdat hertogen van Gerle de bloemen hadden afgebeeld op hun wapenschild. Althans dat dachten ze want in realiteit bleken het bloemen van de mispel te zijn.

Van deze plant wordt vooral de schors gebruikt omwille van de waardevolle samentrekkende eigenschappen. Dat maakt dit deel van de plant zeer interessant om krampen te verlichten: vooral menstruatiekrampen maar ook darmkrampen kunnen ermee gebaat zijn. Verder bevat de bast stoffen die bloedverwijdende eigenschappen hebben en tevens een tonicum vormen voor het hart.

Wil je met deze plant fytotherapeutisch aan de slag, consulteer dan steeds een erkend fytotherapeut en weet dat deze plant best niet gebruikt wordt in geval van lage bloeddruk en bij vrouwen die borstvoeding geven.

Toverhazelaar (Hamamelis)

Toverhazelaar  (Hamamelis)

Het leuke aan deze struik is dat het een zeer late bloeier is. De spinachtige bloemen die geel maar ook rood-oranje kunnen zijn — afhankelijk van de soort — verschijnen  pas tussen oktober en februari. Bij ons in de tuin verschijnen de gele bloemetjes zo rond eind januari. Voor mij een teken dat de cirkel weer bijna rond is en dat we weer opnieuw kunnen starten.  Op naar lente.

De wetenschappelijke naam van deze plant is Hamamelis virginia. Hama staat voor tesamen omdat de boom tegelijk bloemen als vruchten kan dragen. De soortnaam virginia is een verwijzing naar de staat Virginia waar deze struik veel voorkomt. In het Nederlands heeft deze plant de naam toverhazelaar gekregen. Dit omdat de bladeren sterk gelijkend zijn op die van een hazelaar maar met dat verschil dat aan deze plant magische eigenschappen werden toegeschreven.

Toverhazelaar werd bijzonder veel gebruikt door Indianenstammen van Noord-Amerika. Vroeger deden de twijgen ook dienst als wichelroede. Het Engelse Witchhazel verwijst niet zozeer naar heksen maar is afkomstig van het oude Saksische woord ‘wyche’ wat staat voor buigzame takken.

Deze plant werd al vermeld in de eerste kruidenboeken die in de Verenigde Staten verschenen.

Tegenwoordig kennen we vooral de toepassing van het hydrolaat van hamamelis, dat wordt verkregen door distillatie van de bladeren en twijgen.

Het hydrolaat kent veel toepassingen voor uitwendig gebruik (zoals in cosmetica). Dankzij de samentrekkende en zelfs antiseptische eigenschappen is het bijzonder geschikt in aftershave en in diverse gezichtscrèmes voor een rijpere huid. Het kan ook gebruikt worden om blauwe plekken en kneuzingen mee te verzachten.

Omdat er interactie met diverse medicatie en voedingssupplementen mogelijk is, mag je dit hydrolaat enkel op voorschrift en onder professionele begeleiding innemen.

Wanneer je een hydrolaat koopt, kies dan liefst één dat vrij is van bewaarmiddelen. Ik werk het liefst met de hydrolaten van Michel Vanhove, omdat ik daarvan weet dat ze volledig zuiver zijn. Indien je in de handel een dergelijk hydrolaat koopt, kijk dan steeds even de etiketten na.

 

 

 

Bewondering voor het plantenrijk

De natuur is bijzonder verrijkend en interessant. Zo is mijn verwondering en respect voor het plantenrijk nog groter geworden na het lezen van het boek ‘Briljant groen’ van Stefano Mancuso en Alessandra Viola.

De auteurs houden een pleidooi voor respect voor het plantenrijk. Niet alleen omdat onze planeet voor zo’n 99% uit plantaardig leven bestaat. Uit onderzoek van de laatste jaren is gebleken dat planten evenwaardig, zoniet zelfs nog meer waardevol gedrag vertonen dan dieren en mensen.  De auteurs geven aan begrippen zoals communicatie, intelligentie en zintuigen een ruimere betekenis om ze op die manier af te toetsen bij planten. Dit levert verrassende inzichten op over het bestaan van planten. Ook al lijken planten op het eerste zicht niet complex en worden ze zelfs bestempeld als ‘levensloos’ door hun onbeweeglijkheid, toch is door de eeuwen heen het idee langzaam aan gegroeid dat planten wel degelijk gevoelige organismen zijn met een sociaal leven en dat ze zich bijzonder vernuftig gedragen.

In de eerste hoofdstukken wordt er stilgestaan bij de rol en de betekenis van het plantenrijk doorheen de geschiedenis. Al zijn er zeker en vast zeer veel lofbetuigingen geuit aan het adres van planten, in het denkpatroon van de Westerse cultuur worden planten eerder als onbeweeglijk en gevoelloos aanzien. Doorheen de geschiedenis is de mens steeds verheven tot het hoogste wezen. Met de komst van Darwin is daar een kentering in gekomen. Deze geniale natuurwetenschapper wist toen al dat planten uiterst verfijnde wezens waren. Al is Darwin het meest gekend voor zijn evolutietheorie, hij was ook een groot botanicus die bijzonder veel werk verricht heeft om betere inzichten te verschaffen in het bestaan van planten.

Hoofdstuk drie, vier en vijf zijn naar mijn mening de interessantste van het boek. Hierin wordt achtereenvolgens ingegaan op de zintuigen, de communicatie en intelligentie van planten.
Door stil te staan bij begrippen als zien, horen, ruiken, voelen wordt het al snel duidelijke dat planten al deze eigenschappen bevatten. Zij het niet op de manier waarop wij dit als mens beschouwen. De auteurs willen aantonen dat om te kunnen zien je niet per se ogen nodig hebt. Op die manier benaderen ze alle zintuigen om zo de vergelijking met planten te kunnen maken. Als we communicatie omschrijven als ‘overdragen van informatie’ dan hoeven planten absoluut niet onder te doen. Er volgt een zeer goede uitleg over hoe planten ondermeer hun vatenstelsel gebruiken, wat ze doen met hun huidmondjes en hoe ze aankijken tegenover hun familie, vrienden en vijanden. Bijzonder opmerkelijk is het aspect van symbiose dat in de natuur zeer vaak voorkomt. Een zeer bijzondere rol is weggelegd voor het wortelstelsel van elke plant. Met als summum van dit stelsel de worteltop. Het laatste hoofdstuk van het boek beschrijft de rol van de worteltop, de veelheid aan worteltoppen waarover een individuele plant beschikt en hoe ze functioneren als een netwerk. Er wordt zelfs een vergelijking gemaakt met de werking en rol van het internet. Het laatste onderdeel van het boek handelt over plantenslaap en hoe de stand van bladeren veranderen als het nacht wordt.

Persoonlijk vond ik dit een zeer leuk en interessant boek. In de eerste plaats omdat het heel eenvoudig geschreven is. Er worden diverse plantentermen heel goed uitgelegd en je kan alles bijzonder goed vatten. Daarnaast is het zo vlot om te lezen dankzij de vele voorbeelden die het boek rijk is.
Een aanrader. In de eerste plaats voor ieder die houdt van planten en voor wie zich nog extra wil verdiepen in het plantenrijk. Maar evenzeer een waardevol pleidooi om diegene die nog enigszins sceptisch staat tegenover het plantenrijk een andere kijk te bieden.

Meer lezen: Briljant groen – De intelligentie van planten door Stefano Mancuso en Alessandra Vioala – 175 pagina’s. Verkrijgbaar in diverse boekhandels.

Kruidnagelboom (Syzygium aromaticum)

Kruidnagelboom (Syzygium aromaticum)

In het eindwerk voor de opleiding tot herborist heb ik mijn voorliefde voor Oosterse specerijen gecombineerd met de aantrekkingskracht die bomen hebben voor mij . Zo heb ik er voor gekozen om mijn monografie te maken over de kruidnagelboom. Mezelf verdiepen in de wereld van specerijen en experimenteren met kruidnagel hebben me nieuwe inzichten gegeven. Dit waren fijne momenten van herbronnen met een warm aroma. Lees verder